Wigilia – co znaczy to słowo?

Co oznacza słowo wigilia? Znaczeń ma kilka. To nie tylko Boże Narodzenie.

Podstawowe znaczenie dziś dla nas to wieczerza z okazji Bożego Narodzenia , ale to również nocne czuwanie. W świecie chrześcijan oznacza spełnienie, kiedy stare się dopełniło i przychodzi nowe, w tym znaczeniu nowe życie, nowe narodziny. Wigilia oznaczała również nocną mszę w intencji zmarłego przed pogrzebem.

Dziś, to przede wszystkim święta Bożego Narodzenia.

Ale, ale czy wiesz kiedy narodził się Chrystus?

Na pewno nie wiesz. Nie spodziewaj się też tej informacji ode mnie, tego bowiem dokładnie nie wie nikt. Nie ma żadnych pisanych źródeł na ten temat. Skąd więc taka data? Dlaczego święta Bożego Narodzenia świętujemy 25 grudnia? Początkowo Boże Narodzenie obchodzono w okolicy 6 stycznia. Pierwszy raz natomiast pojawiła się data 25 grudnia w 354 roku , w rzymskiej kronice. Datę tą wybrano nie bez przyczyny, w tym okresie bowiem Poganie świętowali przesilenie zimowe, składali hołd bóstwom solarnym. By nie było buntu, utrzymano datę świąt, zmieniono jedynie osobę. Początkowo, pierwsi Chrześcijanie Boże Narodzenie obchodzili w okolicy 6 stycznia.

W polskiej tradycji, to okazja do spotkania w gronie rodzinnym, przyjaciół.

Jakie są główne elementy wigilii?

Nieodłącznym elementem łączącym pokolenia i wigilię sprzed lat i dziś jest opłatek – symbol pojednania. Każdy z każdym musi się podzielić swoim opłatkiem i uszczknąć fragment opłatka drugiej osoby, składając przy tym serdeczne, szczere życzenia. Dzielenie się opłatkiem było symbolem dzielenia się nawet ostatnim kęsem z bliźnimi.

Kolejnym elementem, dającym sygnał do zasiadania do kolacji wigilijnej jest pierwsza gwiazda ukazująca się na niebie. Jej na ogół wypatrują dzieci. Czy my jednak dotrzymujemy tej wskazówki i zasiadamy do stołu wraz z pierwszą gwiazdą? To już zależy od Rodziny i ich możliwości czasowych.

Dawnym zwyczajem pierwszą potrawą wigilijną nie była żadna ciepła potrawa, tylko kisiel owsiany na zimno.

Do picia w trakcie wieczerzy podawano …piwo z jałowca, domowej roboty.

Co oznacza siano pod obrusem i snopek w kącie?

W niektórych domach do dziś kultywuje się tradycję kładzenia siana pod obrus. Miało to nasz dom upodobnić i przypomnieć, że Chrystus urodził się w stajence. Z tego samego powodu w kątach ustawiano snopki zboża. Miały one też oznaczać i przynosić dobre plony i urodzaj w każdym przedsięwzięciu w następnym roku.

Czy znasz zwyczaje wigilijne?

Jakie były zwyczaje? Ile osób powinno zasiadać do stołu? Co podawano?

Do stołu zasiadać powinna parzysta ilość osób. Nieparzysta była wróżbą, że jedna z osób nie doczeka kolejnej wieczerzy. Bardzo złowieszcza była cyfra 13. W dawnych Rodzinach przestrzegających tej reguły zapraszano wtedy 1 osobę ze służby. Rodzinę sadzano też przy stole według wieku, aby też według tego klucza umierać.

Zwyczajem dawnych rodzin majętnych było dzielenie się jedzeniem z biedotą, by pokazać, że tak jak Chrystus jadają i dzielą się posiłkiem z ubogimi.

Posiłek powinien składać się natomiast z nieparzystej ilości potraw. W zależności od majętności gospodarza między 5 a 13 dań. Liczba dań ma znów być dobrą wróżbą na kolejny rok.

Jeśli chodzi o dania, to królowały kasza, fasola, kluski, postny bigos, a u zamożniejszych pojawiały się również ryby.

Na deser jadano ciasta, te które znamy do dziś jak strucla z maku, keks i kompot z suszonych owoców, często pito też moczki, czyli piwo. Do piwa dodawano piernik, rodzynki, płatki migdałowe, masło, cukru do smaku. Tak przygotowany napój pito na deser.

Wcale nie takim starym zwyczajem jest choinka. Przyszła do nas z Niemiec. Choinka nawiązuje do drzewa dobrych i złych wiadomości, Naszym polskim zwyczajem była jemioła, czy na choince wieszano przede wszystkim słodycze, owoce, a więc orzechy posrebrzane i pozłacane, cukierki, jabłka na sznurku, pierniki, małe koszyczki z winogronami, figami, migdałami. Miało być ono w dary zasobne, by 3 dni można je było z darów objadać. Ponadto na drzewku zawisały ręcznie robione papierowe łańcuchy i świeczki. Jak pisał Melchior Wańkowicz w “Szczenięcych latach”.

Jakie inne wierzenia tego dnia były?

Był to według wierzeń początek i koniec. Koniec starego, a początek nowego roku, życia. Z tej też przyczyny wróżono tego dnia. Jedną z takich wróżb jest sentencja jaki jesteś w wilię, taki cały rok. Uważajcie zatem na to co robicie i mówicie tego dnia. Jeśli jesteś leniwy, taki będziesz cały rok, jeśli się kłócisz, taki rok Cię czeka. Gdy dziewczyna przygotowywała mak na kolację oznaczało to szybkie zamążpójście. Natomiast gdy nie spróbowałeś wszystkich potraw, to tyle ile potraw ominąłeś/aś, tyle szczęścia w nowym roku też Cię ominie.

O północy wszyscy spieszyli na pasterkę i z powrotem do domu. Dlaczego? Ten kto jako pierwszy przekroczy wrota świątyni, a po mszy swego domu, ten dobry rok mieć będzie.

Kim był święty Szczepan?

Nie każdy wie, że drugi dzień świąt poświęcony jest świętemu Szczepanowi. Kim był święty Szczepan? Był pierwszym męczennikiem za wiarę. Ukamieniowano go, zanim to jednak zrobiono zdążył wybaczyć swoim oprawcom. Z tego powodu jest patronem pojednania, gdy pragniemy zgody, zapomnieć o doznanych krzywdach, mamy nadzieję na zgodę, zaufanie nasze modły wznosimy właśnie do świętego Szczepana.